In ieder geval konden we om te beginnen aan de hand van de cijnsregisters voor het hier behandelde complex - zich uitstrekkend vanaf de nog bestaande Refugie van de abdij van Sint-Geertruid te Leuven (Sint-Jorisstraat 33-35) in het westen tot aan de Bandsche poort in het oosten - de totale breedte vaststellen. Achtereenvolgens ging het om drie kavels van respectievelijk 38, 240 en 92 1/2 voet, dus samen 370 1/2 voet breed.¹ Dit is ongeveer 106 meter. Waneer we dit vanaf de oosthoek van het Refugiehuis uitzetten op een plattegrond, dan komen we uit bij de tegenwoordige Bandsche poort.

De genoemde erven van Gerard van Eyck - zoals uit het voorgaande is gebleken bebouwd met een huis en twee kameren - zullen na diens overlijden door vererving of aankoop ook in het bezit gekomen zijn van Peterke dochter van Klaas Spierinc. Bij de verkoop van de latere Refugie van Sint-Geertruid in 1499 werd zij als belendend bezitster van dit complex genoemd.⁵

Peterke huwde met Herbert van Ooij, heer van Balgoy; hun beider dochter Ulendis of Ulanda van Ooij op haar beurt met Hendrik Jansz. Massereel.⁶ Deze laatste verkocht op 31 juli 1531 een cijns uit

Opmerkelijk is dat de verbreding van de stadswal, die in 1542 aan de zuidzijde van de stad plaatsvond, in de rekening over 1541/42 gesitueerd werd aande wever plaets, after den molenstege ende massereels³ en in de rekening over 1542/43 aende weverplaetse, after heer Adams gasthuis, Massereels ende dair omtrent.⁴ Dit wijst erop dat het Massereelshuis toen een in het oog springend complex moet zijn geweest.

Floris Massereel stierf op 29 april 1608 en is begraven in de Kruiskerk.⁵ Dat hij het Massereelshuis heeft vermaakt aan zijn commanderij, zoals Van Sasse van Ysselt veronderstelt, is niet aannemelijk. Op 27 februari 1614 vestigde namelijk jonkheer Michiel Everardsz. de Borchgraeff, heer van Meerveldhoven en drossaard van Megen, een cijns van 30 carolusgulden en 13 stuivers op het huis.⁶ Tevens beloofde deze aan mr. Johan Costerius, licentiaat in de rechten, de som van 1050 carolusgulden in minderinghe van de cooppenninghen der huijsinghe voirschreven aen joncker Johan van Cortrenbach tot zyne versuecke verschoeten ende getelt.⁷ Hieruit zou men kunnen afleiden van De Borchgraeff het huis van Van Cortenbach gekocht had.

Hierna is het onmiskenbaar aan de Duitse Orde gekomen. In een register van bezittingen van de

Op 11 juli 1429 gaf Gijsbert Roesmont, die haar op zijn beurt verkregen had van Ludeke Ludeksz. Buc, deze huisplaats met haar bebouwing in erfelijke cijns aan Jan Jansz. Heusdens.³ Op 2 november 1430 evenwel gaf Gijsbert dezelfde huisplaats opnieuw in cijns uit, en wel aan Gielis Jansz. Heusdens, dus een broer van de zojuist genoemde Jan Jansz. Heusdens. Hoe het complex weer in handen is gekomen van Gijsbert wordt niet duidelijk, mogelijk door evictie wegens niet betalen van de cijns. Deze cijns bedroeg bij de tweede uitgifte 12 pond per jaar. Voorwaarde was dat deze binnen twee jaar een prijzenswaardig huis op het hele lege deel van die huisplaats moest worden bebouwd.⁴ Blijkens aantekening in de kantlijn van de akte werd de helft van die cijns gelost op 3 april 1623 door de commandeur van de Duitse Orde in Vught. Bezitters van de cijns waren toen de Bossche jezuïeten. Overigens droeg Gielis op 18 maart 1432 de huisplaats weer over aan zijn broer Jan.⁵

Mogelijk stond inmiddels op het perceel een huis. Jan Jansz. Heusdens verkocht op 31 maart 1432 de helft van een huis en erf tussen erf van Dirk die Lu en een steeg naar de stadsmuur toe aan Daneel zoon van wijlen Jan Bloemart,¹ maar deze droeg op 23 juli van hetzelfde haar dit goed weer aan genoemde Jan Heusdens terug over.² Deze verkocht op 9 september 1432 aan Elisabeth weduwe van Willem Jacobsz. een cijns van 20 schellingen uit het hele complex, dus zowel het oostelijk als het westelijk deel, dat bij die gelegenheid omschreven werd als 'huis en erf met al zijn bebouwing en toenehoren, afzonderlijk en tezamen, gelegen in 's-Hertogenbosch aan de straat geheten de Oude Hulst tussen erf van Dirk de Lu aan de ene en tussen erf van wijlen Peter van Eyck aan de andere zijde'. Uit het goed gingen de hertogcijns, een cijns van 10 schellingen oud geld aan de Illustere-Lieve-Vrouwebroederschap en de genoemde cijns van 12 pond aan Gijsbert Roesmont.³

Uiteindelijk zal het complex weer in handen zijn gekomen van Gielis. Op 5 juli 1460 deelden Jan en Hendrik, zonen van wijlen Gielis Jansz. Heusdens uit twee verschillende huwelijken, enkele goederen, waarbij Hendrik naast goederen en rechten in Vught het genoemde huiserf van Gijsbert Roesmont verwierf.⁴ In ieder geval was in 1468 Hendrik zoon van wijlen Gielis Heusdens in het bezit van negen kameren die gelegen waren tussen een straat en erf van Goiart Dirksz. de Lu.⁵

Op 30 mei 1492 droegen Jan Adriaan Petersz. en zijn vrouw Dirkske weduwe van Hendrik Heusdens het vruchtgebruik van Dirkse in zes kameren en een leeg erf russen de Molensteeg en erf van wijlen Dirk de Lu, nu zijn erfgenamen, over aan de dochters van Dirkske en Hendrik. Deze droegen

Op 5 januari 1618 transporteerde Anthonis Cloot de twee huizen en vier kameren als hierboven omschreven aan Werner Huyn heer van Amstenrade, ambtman van Bruggen en maarschalk van het vorstendom Gulik.⁴ Waarschijnlijk gebeurde dit ten behoeve van de commanderij Vught van de Duitse Orde. In het goederenregister van de commanderij van 1624, wordt het complex omschreven als volgt:

Het is niet uit te sluiten dat het hier behandelde perceel vermeld wordt in zijn testament. Hij vermaakte daarin de helft van zijn woonhuis aan zijn nicht Lute, gehuwd met Hendrik Corteken. Opmerkelijk is hierbij dat hij 10 pond in gereed geld vermaakte voor het bestraten van de straat waar hij woonde 'voor de gemeenschappelijke steun van mijn buren'.⁵ Mogelijk is hiermee dus de bestrating van de Oude Hulst bedoeld.

Op 10 augustus 1330 erkende Hendrik Hendriksz. van Mol schuldig te zijn aan Gerard van Nijnsel een cijns van 20 schellingen uit de helft van een huis en erf van wijlen Wouter Nenne in de Oude Hulst. Dit huis was van Wouter Nenne en zijn vrouw Hadewig geweest. Gerard en zijn broer Wellen van Nijnsel hadden die helft aan Hendrik ten cijns gegeven.⁶ In 1348 werd deze cijns overgedragen aan Gerard Graet, investiet van Hoksent, proost van de Illustere-Lieve-Vroüwebroederschap, ten behoeve van deze broederschap⁷ en in 1468 door de broederschap aan Rutger van Arkel, die hem echter een dag later weer terug aan de broederschap transporteerde.⁸ Helaas vermelden deze akten niet wie op dat moment de bezitters van het huis waren waaruit de betreffende cijns werd betaald.

Ook bij dit perceel gaat de relatieve zekerheid over de bezitters niet verder terug dan de eerste helft van de vijftiende eeuw. Mogelijk bezat Dirk de Lu hier al in 1420 grond buiten de stadsmuur. Op 17 oktober van dat jaar beloofde Jan zoon van wijlen Wouter van den Nieuwenhuis een cijns van 20 pond uit zijn huis, erf en tuin in de Oude Hulst buiten de muren aldaar tussen erf van Dirk de Lu en een steeg.⁹ Op 3 juni 1429 droeg Goiart Woutersz. de Bie als echtgenoot van Agnes natuurlijke dochter van Jan van den Dijk, hem de helft in twee cijnzen over, een van 1000 en een van 100 oude schilden - dus een zeer groot bedrag - die betaald werden uit onder meer:

Op 25 augustus 1429 beloofde Willem Reeuwe als echtgenoot van Heilwig dochter van wijlen

Op 20 mei 1433 droeg Oede weduwe van Jan van de Kelder haar vruchtgebruik op een aantal goederen over aan haar kinderen. Het ging hierbij om:

In het goederenregister van de Vughtse commanderij uit 1624 wordt het complex bestaande uit de percelen van Roelof van Grave en de Baecxe poort omschreven als eene andere huysinge ofte woninge met eenen schoonen hoff ende versceyden cameren dyen annex, gelegen ter plaetse lest voirs. op d'ander zijde vande Molenstege. Zoals uit het voorstaande is gebleken stond het huis op het perceel van Roelof van Grave. Het perceel de Baecxe poort zal dus zijn omgetoverd tot de schoone hof.

In het cijnsregister van 1674 treffen we voor het westelijk deel van het Massereelshuis een bedrag van 3 stuivers en 6 penningen - dit wil zeggen één penning meer dan in het register van 1573 - aan op naam van d'heer baron van Bylant.² Hiermee is ongetwijfeld bovengenoemde baron van Virmundt genoemd. In het register dat is aangelegd in 1728 staat het perceel weer voor 3 stuivers en 5 penningen genoteerd op naam van den heer van Oijen.³

Het cijnsregister van 1674 noemt als bezitter van het complex ten oosten van bovengenoemd per-ceel eveneens d'heer baron van Bylant voor een bedrag van 11 stuivers en 12 penningen.⁴ Hierbij zal ook het hierna volgende perceel inbegrepen zijn geweest. Dit was nog in 1728 het geval, toen de heer van Oijen als bezitter werd genoemd.

In het cijnsregister van 1728 vinden we eerst de heer van Oijen vermeld voor 3 stuivers en 5 penningen en vervolgens voor 11 stuivers en 11 penningen. Als latere bezitters worden in dit register vermeld de weduwe van brigadier Chambrier en de overste Samuel Chambrier bij versterf van zijn moeder. Op 9 december 1778 zijn beide cijnzen gelost.⁵

Op het middendeel stonden negen en later zes woningen. Mogelijk werd deze bebouwing voorafgegaan door het grote, naar achter gelegen huis waarvan bij de opgraving fundamenten zijn gevonden. Wellicht was dit het huis van Roelof van Grave, al is daar geen enkel gegeven over aangetroffen.

Interessant is tot slot het feit dat er zich in de hier behandelde periode buiten de stadsmuur nog